เผยแพร่:
เผยแพร่:
อาจารย์ ดร.ประภัสสร พวงสำลี
สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็กและครอบครัว มหาวิทยาลัยมหิด
“ดนตรี” คือ สื่อประเภทหนึ่งที่ใช้องค์ประกอบทางด้านดนตรีมาเรียงร้อยต่อกันจนเกิดเป็นงานศิลปะ สามารถถ่ายทอดอารมณ์และความรู้สึกไปสู่ผู้ฟังได้ จึงมีการนำดนตรีมาใช้กับเด็ก โดยเฉพาะในเด็กปฐมวัยดนตรีสามารถส่งเสริมพัฒนาการเด็กได้ในหลายด้าน ทั้งด้านสุนทรียศาสตร์และการเรียนรู้ โดย “ดนตรี” ถูกนำมาใช้ในการสื่อสาร สร้างอารมณ์และการรับรู้เป็นหลัก โดยแบ่งเป็น 3 ด้าน ดังนี้
1.ดนตรีเพื่อการเตรียมความพร้อมสำหรับเด็ก เช่น เพลงที่เปิดในโรงเรียนตอนเช้า จะเป็นเพลงที่เกี่ยวกับการเรียนรู้ เพลงตัวเลข เพลงภาษาอังกฤษ ฯลฯ เพื่อให้เด็กปฐมวัยได้เตรียมเข้าสู่บรรยากาศของการมาโรงเรียน จากนั้น ก็เป็นเพลงเพื่อเป็นสัญญานให้ทราบว่า ต้องเตรียมตัวเข้าแถวเตรียมเคารพธงชาติ เพลงทำสมาธิ เพลงเดินกลับห้อง รวมไปถึง เพลงการเตรียมความพร้อมในห้องเรียน ในบางห้องเรียนคุณครูยังใช้เพลงเพื่อขับกล่อมให้เด็ก ๆ นอนกลางวันด้วย
2.ดนตรีเพื่อความผ่อนคลาย โดยเลือกใช้เพลงที่ทำนองช้า ๆ ไม่เน้นเสียงกลองหรือกีตาร์หนัก ๆ อาจจะเป็นเพลงเดียวกันกับเพลงกล่อมนอน เพราะต้องการให้เด็กรู้สึกสบาย สงบและนอนหลับกลางวัน หรือเป็นเพลงสบาย ๆ ที่เปิดในช่วงกลางวันในขณะที่เด็กทำกิจกรรมระหว่างวันเพื่อสร้างสมาธิระหว่างทำกิจกรรมนั้นด้วย เนื่องจากดนตรีสำหรับเด็กนั้นไม่จำเป็นต้องเน้นสร้างความสนุกสนาน ต้องกระโดดหรือเต้นเท่านั้น การใช้ดนตรีดนตรีที่มีท่วงทำนองสบายในเด็กปฐมวัย ก็ช่วยให้เด็กสงบขึ้น มีสมาธิมากขึ้นได้
3.ดนตรีเพื่อเป็นสื่อในการเรียนการสอน อันนี้หมายถึง “วิชาดนตรี” ที่มีการเรียนการสอนในห้องเรียนอยู่แล้ว เช่น ในเรื่องของการฝึกเล่นเครื่องดนตรีชนิดต่าง ๆ เด็กจะเกิดกระบวนการเรียนรู้และประสบการณ์ที่หลากหลาย ได้พัฒนาการทั้งทางด้านร่างกาย ความคิด และสติปัญญา
“ถ้าหากจะมอบของขวัญสักชิ้นให้กับเด็ก ๆ ก็แนะนำให้เป็นวิชาดนตรี อยากให้ดนตรีเป็นของขวัญชิ้นสำคัญที่จะติดตัวเด็ก ๆ ไปตลอดชีวิต”
การนำดนตรีมาใช้ส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยนั้น จะมุ่งเน้นพัฒนาทักษะของเด็กในหลาย ๆ ด้าน เช่น การฟัง การเคลื่อนไหว การร้องเพลง การเล่นดนตรี และการสร้างสรรค์ โดยกิจกรรมที่เกิดขึ้นจะส่งเสริมพัฒนาการเด็กในแต่ละด้านได้ เช่น กิจกรรมด้านการฟังและการร้อง จะช่วยส่งเสริมพัฒนาการทางด้านภาษา ได้เพิ่มคลังคำศัพท์ ฟังเสียงและฝึกการออกเสียงผ่านเพลงได้อย่างถูกต้อง รู้จักการรอคอย เพื่อที่จะร้องเพลงในท่อนของตนเอง หรือรอจังหวะในช่วงของทำนองเพลง
กิจกรรมด้านการเล่นและการเคลื่อนไหว จะช่วยส่งเสริมความแข็งแรงของร่างกายในทุกส่วน ทั้งกล้ามเนื้อมัดเล็ก กล้ามเนื้อมัดใหญ่ ผ่านกิจกรรมการเคลื่อนไหวและการเล่นเครื่องดนตรีชนิดต่าง ๆ
ในส่วนของพัฒนาการด้านอารมณ์และสังคม กิจกรรมดนตรีเป็นกิจกรรมที่สามารถทำกิจกรรมที่สามารถทำเป็นกลุ่มและเดี่ยวได้ มีผู้นำและผู้ตามสลับหน้าที่กันไปในแต่ละกิจกรรม ทำให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้บทบาทของตนเองในกลุ่ม รู้จักการเป็นผู้ฟัง เรียนรู้การเป็นผู้นำ ส่งเสริมความกล้าแสดงออก เป็นกำลังใจให้เพื่อนในกลุ่ม ได้ฝึกแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหรือไอเดียต่าง ๆ ระหว่างกัน เพื่อส่งเสริมจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์
ทั้งนี้ มีข้อพึงระวังสำหรับการเลือกเครื่องมือที่ใช้ เช่น เพลงจาก YouTube ที่มีภาพประกอบ ที่จะเกิดภาวะเด็กติดจอไปด้วย หรือของเล่นที่เป็นเครื่องดนตรีที่มีระดับเสียงที่ไม่ถูกต้อง อาจส่งผลต่อสุนทรียภาพทางดนตรีของเด็ก
อย่างไรก็ตาม ประโยชน์ในการใช้ดนตรีเพื่อการส่งเสริมพัฒนาการเด็กนั้นมีอยู่มาก ในฐานะครู ผู้ปกครอง และผู้ดูแลเด็ก ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจในการคัดกรองสื่อต่าง ๆ ที่นำมาใช้เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด การใช้ดนตรีในการส่งเสริมพัฒนาการเด็ก พ่อแม่ ผู้ปกครองสามารถทำได้เลย ไม่ต้องรอคุณครู เพราะบางทีอาจมีรูปแบบการที่หลากหลายมากกว่า อยากให้ลองเลือกวิธีและแนวทางในการใช้เพื่อให้เด็ก ๆ เติบโตอย่างมีคุณภาพ มีพัฒนาการที่สมวัย
เรียบเรียงบทความโดย ศรัณย์ จุลวงษ์
Cookie | Duration | Description |
---|---|---|
cookielawinfo-checkbox-analytics | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics". |
cookielawinfo-checkbox-functional | 11 months | The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional". |
cookielawinfo-checkbox-necessary | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary". |
cookielawinfo-checkbox-others | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other. |
cookielawinfo-checkbox-performance | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance". |
viewed_cookie_policy | 11 months | The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data. |