ม.มหิดลจัดทำฐานข้อมูลเตือนการบริโภคสมุนไพรร่วมกับยาแผนปัจจุบัน

ผู้ป่วยที่รับประทานผลิตภัณฑ์สมุนไพร และยาแผนปัจจุบันพร้อมกัน โดยขาดความรู้ความเข้าใจ อาจเกิดเป็นอันตรายจากการเกิด “อันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบัน“ ซึ่งเป็นได้ทั้งการเสริมและต้านฤทธิ์กันของยาทั้ง 2 ขนาน

รองศาสตราจารย์ ดร. เภสัชกรหญิงณัฏฐินี อนันตโชค หัวหน้าสำนักงานข้อมูลสมุนไพร (Medicinal Plant Information Center) และอาจารย์ประจำภาควิชาเภสัชวินิจฉัย คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้กล่าวถึง งานจัดทำฐานข้อมูลอันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบัน (Herb-Drug Interaction Database)

ซึ่งนับเป็นหนึ่งในก้าวสำคัญของ สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ในฐานะ “สำนักงานข้อมูลสมุนไพรแห่งแรกของประเทศไทย“ ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานถึง 44 ปี นับตั้งแต่ได้รับการก่อตั้งอย่างไม่เป็นทางการเมื่อปี พ.ศ. 2522 ในสมัยท่านคณบดี อาจารย์เภสัชกรประดิษฐ์ หุตางกูร

โดยฐานข้อมูลดังกล่าวได้รับทุนวิจัยจากกองทุนภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข เพื่อรวบรวมบทความและรายงานการศึกษาวิจัยทั้งในคน และสัตว์ทดลอง โดยใช้หลักการวิเคราะห์ที่เกี่ยวข้องต่างๆ อาทิ เภสัชจลนศาสตร์ (Pharmacokinetic Interactions) และเภสัชพลศาสตร์ (Pharmacodynamic Interactions) ฯลฯ

ตัวอย่างการเกิดอันตรกิริยาระหว่างยาสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบันของโรคกลุ่ม NCDs ได้แก่ “โสมเกาหลี“ และ “ผักเชียงดา“ กับยาแผนปัจจุบันที่ใช้รักษาโรคเบาหวาน หากรับประทานร่วมกันจะยิ่งเป็นการ “เสริมฤทธิ์“ ให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดต่ำเกินไป ในขณะที่ “ชะเอมเทศ“ เมื่อรับประทานร่วมกับยาแผนปัจจุบันที่ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง อาจ “ต้านฤทธิ์” จนทำให้การรักษาด้วยยาไม่ได้ผล เนื่องจาก “ชะเอมเทศ“ มีผลทำให้โซเดียมและน้ำในร่างกายสูงขึ้น จนทำให้ความดันโลหิตไม่ลดลง เป็นต้น

ทั้งนี้ อันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบันส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นเมื่อรับประทานสมุนไพรในรูปแบบ “ยาสมุนไพร” หรือ “ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร” ร่วมกับ “ยาแผนปัจจุบัน” อย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน หากเป็นการรับประทานสมุนไพรที่อยู่ในรูปของ “อาหาร” เป็นครั้งคราว อาจไม่มีผลแต่อย่างใด

นอกจาก ฐานข้อมูลอันตรกิริยาระหว่างสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบัน (Herb-Drug Interaction Database) ที่เปิดให้บริการประชาชนทั่วไปได้สืบค้นที่เว็บไซต์ของ สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล (https://medplant.mahidol.ac.th) พร้อมทั้งข้อมูลสมุนไพรในรูปแบบบทความและอินโฟกราฟิกที่อ่านแล้วเข้าใจง่าย และช่องทาง “ถาม–ตอบ“ ไว้คอยดูแลและเป็นที่พึ่งให้กับประชาชนอย่างยั่งยืน ด้วย “ปัญญาของแผ่นดิน“ ตามปณิธานของมหาวิทยาลัยมหิดล

นอกจากนี้ สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ยังได้พัฒนาฐานข้อมูลสมุนไพรเพื่อการใช้ประโยชน์ทางเครื่องสำอาง และผลิตภัณฑ์สมุนไพรสำหรับใช้ภายนอก หรือ CosmeHerb (https://cosmeherb.nbt.or.th) ร่วมกับศูนย์ NANOTEC กับ NBT ในสังกัดสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)

ติดตามข่าวสารที่น่าสนใจจากมหาวิทยาลัยมหิดลได้ที่ www.mahidol.ac.th

ข่าวได้รับการเผยแพร่ทางสื่อมวลชน

1.นสพ.ไทยรัฐ 3-11-66 หน้า 7 https://op.mahidol.ac.th/ga/wp-content/uploads/twitter/news-2023-11-3-4.pdf

https://www.thairath.co.th/news/local/2737787

2.คอลัมน์สารพันปัญหาสาระน่ารู้? นสพ.ไทยรัฐ 7-11-66 หน้า 6 https://op.mahidol.ac.th/ga/wp-content/uploads/twitter/news-2023-11-7-2.pdf

3.เรื่องเล่า ข่าวเกษตร 2-11-66 https://www.agrinewsthai.com/did-you-know/95939

https://www.facebook.com/100039311755039/posts/pfbid0F5A4rNMuD6cugvuDSZmntj3DXAanBUHNJmm8otdrYyjnt1n9YtvQKCWXnaSHDsuWl/?mibextid=cr9u03

4.นิตยสารสาระวิทย์ 7-11-66 https://www.nstda.or.th/sci2pub/herb-drug-interaction-database/

5.ฆฟืรรา 20-11-66 https://www.sanook.com/women/245381/?fbclid=IwAR1H1S72ytrwEcAjJ9qvSFm84-5dnmeMcerQjCZhHmoGLk4hTi85gpKiNNI

6.นสพ.ไทยโพสต์ 21-11-66 หน้า 7 https://op.mahidol.ac.th/ga/wp-content/uploads/twitter/news-2023-11-21-7.pdf